Cần có một giờ dạy toán như thế!

Chào quý thầy cô!
Lâu nay ta hay nói dạy học phải phải phát huy tính tích cực của học sinh, giáo viên chỉ là người hướng dẫn gợi mở, dẫn dắt các em tự tìm ra kiến thức mới. Để làm được điều đó không phải ai cũng làm được. Tuy nhiên nếu giáo viên có đầu tư nghiên cứu bài, có tâm huyết với nghề thì việc đó không khó. Xin giới thiệu với thầy cô một hoạt động dạy học của cô giáo như thế.

GV: Nào, chúng ta bt đu t mt bài toán đơn gin: Trong hình dưới có bao nhiêu hình tam giác?
 - HS1: Có 3 hình !
- GV: Em đếm bng cách nào?
- HS1: Em ghi ch và lit kê các tam giác ri đếm, chng hn 3 tam giác là: ABH, HAC, ABC.
- GV: Ai có cách đ
ếm khác?
- HS2: Em đánh s và lit kê các tam giác ri đếm theo hình đơn trước, hình ghép sau: Chng hn 3 tam giác là: hình 1, hình 2, hình (1+2).
- GV: Các em đu làm đúng. Nhưng cách đếm th nht không theo quy lut nào, d nhm ln hoc còn sót, nếu như các đnh tam giác nhiu lên (như hình dưới).

Cách đếm th hai có tt hơn, vì vic đánh s và đếm theo th t hình đơn, hình ghép đôi, ghép ba ... s không b sót hình, nhưng cũng s vt v hơn khi phi lit kê quá nhiu tam giác (vi s đim tăng lên) ri mi đếm theo cách th công t mt, hai, ba, ...
- GV (tiếp): Các em có nhn xét gì v đc đim các hình tam giác này, t đó liên h ti mt cách đếm nào thun tin hơn?
- HS3: Các tam giác đu có chung đnh M và có đáy là các đon thng trên mt đường thng. (HS nhn xét được như vy, không có liên h gì hơn. C lp im lng, suy nghĩ tiếp. Cô giáo gi ý chuyn sang bài toán khác).
- GV: Đúng vy. Các em có thy s tam giác chính bng s đáy ca các tam giác đó? S đáy này li là s các đon thng được to thành t vic ni hai đim trong các đim đã cho trên đưởng thng. Chng hn, t ba đim A, B, C ta có 3 đon AB, BC, AC ng vi 3 tam giác MAB, MBC và MAC. T đây ta chuyn sang bài toán: Trong hình dưới đây có bao nhiêu đon thng?.

* HS d dàng thy được có ba đon thng bng các cách đếm tương t như trên, song cũng có em nêu được mt cách đếm khác có tính khái quát hơn, chng hn: Vi mt đim, có hai đon thng ni t đó ti hai đim còn li. Vi ba đim, ta có 6 đon thng (2 x 3 = 6), nhưng như vy mi đon thng đã đếm hai ln, nên thc ch có 3 đon thng (6 : 2 = 3). Vi s dn dt ca cô giáo, HS có th đếm s đon thng t nhiu đim hơn, chng hn hình dưới, vi 6 đim trên đường thng thì mt đim ng vi 5 đon, 6 đim ng vi 5 x 6 = 30 (đon), trong đó mi đon thng được tính 2 ln nên s đon thng là: 5 x 6 : 2 = 15 (đon)

* HS có th nhn xét: Mun tìm s đon thng trong các bài toán dng trên, có th ly s đim nhân vi s đim đó tr đi 1, ri chia cho 2. Rõ ràng t nhn xét này các em có th đếm s tam giác các bài toán trên thun tin hơn.
Điu hay gi hc này không ch cung cp cho các em mt cách đếm khác thun tin hơn, mà còn giúp các em mt cách suy nghĩ, mt phương pháp tương t, óc khái quát khi tp quan sát, gii quyết vn đ ... S phát trin ca gi hc này chưa dng li đây, cô giáo còn dn dt các em nhiu điu lý thú” khác na.
T
mt bài toán “đếm hình đơn gin (Hình 1), cô giáo đã dn HS sang bài toán “đếm s đon thng (Hình 2).
Sau đó, bài hc được tiếp tc:
- GV: S đon thng đếm được trong hình 2 có ph thuc vào yếu t thng hàng ca các đim không? Ta có th m rng thành bài toán nào?
- HS: Thưa cô, các đim đã cho không cn phi thng hàng. Em có bài toán: Cho 8 đim, hi có bao nhiêu đon thng ni được t hai trong 8 đim đó?. Em có th tính được là: 8 x 7 : 2 = 28 (đon).
- GV: Em làm đúng. Bây gi hãy coi mi đim là “mt người, mi đon thng ni hai đim như là mt cái bt tay gia hai người. Các em hãy làm bài toán sau: Trong mt cuc hp có 20 người, ai cũng bt tay vi người khác. Hi có bao nhiêu cái bt tay?
- HS: D
dàng gii được: S cái bt tay có là: 20 x 19 : 2 = 190 (cái bt tay).
- GV: Các em có th
nghĩ được các bài toán tương t không?
- HS1: Em có bài toán: “Trong gi
i bóng đá Quc gia có 12 đi tham d và thi đu vòng tròn mt lượt. Hi có tt c bao nhiêu trn đu?. Bài này gii tương t bài “bt tay, em tính được s trn đu có là: 12 x 11 : 2 = 66 (trn).
- HS2: Em cũng có bài toán: “T 4 ch s: 3, 5, 8, 6 ta có th lp được bao nhiêu s có hai ch s khác nhau?. Em cũng có cách gii tương t bài bt tay, s các s có hai ch s khác nhau là: 4 x 3 : 2 = 6 (s).
- GV: Các em nêu được các bài toán như vy là tt. Ai có nhn xét gì v cách gii hai bài toán trên ca hai bn? Mt vài phút im lng, sau đó có mt HS mnh dn trao đi:
- HS3: Th
ưa cô, em thy cách gii th nht được ! (đúng là có 66 trn đu) Nhưng cách gii bài th hai em thy chưa được ! Không phi là có 6 s. Em viết ra được 12 s sau: 35, 36, 38, 53, 56, 58, 63, 65, 68, 83, 85, 86. Sao li thế ? áp dng nhn xét đ gii như bài bt tay bài này li sai?
- GV: Vn đ là ch đó. Các em có th phân bit được bài bt tay vi bài lp s có hai ch s như trên có đim gì khác nhau?
- HS4 (sau khi suy nghĩ): Em thy nếu A bt tay B thì cũng như B bt tay A, như vy ch được tính là mt cái bt tay. Còn nếu ghép ch s 3 vi 5 và ghép ch s 5 vi 3, ta li được hai s khác nhau là 35 và 53. Như vy phi tính hai ln, không chia tích cho 2 như nhn xét na. bài th hai, s các s có hai ch s là: 4 x 3 = 12 (s)
- GV (khái quát): Đúng. Hai bài toán nêu trên có đi
m ging nhau là: cùng ghép (ni) hai phn t nào đó trong mt s phn t đã cho ri đếm s ghép ni đó. Nhưng khác nhau ch nếu cách ghép đôi đó không k th t trước - sau thì ta ly s phn t nhân vi s phn t tr đi mt ri chia cho 2. Nếu cách ghép đôi đó được k c th t trước - sau thì không chia tích cho 2 na (Lưu ý ti “đc đim ca mi bài toán đ có cách gii thích hp). Chng hn, v nhà các em có th t làm các bài toán sau:
Bài 1: Cô giáo mu
n chn hai bn, mt bn làm lp trưởng, mt bn làm lp phó. Có 8 bn có kh năng như vy. Hi t 8 bn đó có th có bao nhiêu cách chn hai bn đ làm lp trưởng, lp phó?
Bài 2: Hình t giác có 2 đường chéo. Hi hình 8 cnh có bao nhiêu đường chéo? (Đường chéo là đon thng ni 2 đnh không lin nhau).
Bài 3: T 8 ch s: 2, 0, 1, 4, 8, 5, 9, 6 có th lp được bao nhiêu s có hai ch s khác nhau?
Gi
hc hết. Tôi nghĩ rng vi cách hc như thế, các em được dn dt t bài toán này đến bài toán khác mt cách t nhiên, hng thú, điu đó s giúp các em hc Toán mt cách tích cc hơn, ch đng và sáng to hơn. Rõ ràng vi các em, cách hc này không nhng ch thu được các k năng gii toán, mà các em còn hc tp được cách suy nghĩ, cách phát hin và gii quyết vn đ trước mt bài toán (mt tình hung) trong thc tế.

1 comment:

  1. Cách dạy rất hay, cô giáo đang dạy cách học chứ không dạy kiến thức. Rất tâm đắc nhưng chưa thể thực hiện được với mặt bằng chung của thị xã hiện nay được anh Sum à

    ReplyDelete

Copyright © 2013 Mr Sum